Post-Autistic Economics Network Home Page PAE Review

www.paecon.net To read an English translate this article Click here De Morgen zaterdag, 2 maart 2002 'Economische basisstellingen onrealistisch' 'Post-autisten' vallen economische heilige huisjes aan De huidige, neoklassieke economie is losgekoppeld van de werkelijkheid en te veel gericht op zichzelf. Kortom: autistisch. Dat vindt de tegenbeweging van post-autistische economen, die steeds meer aanhangers krijgt. Brussel John Vandaele Het begon, zoals zo vaak, bij een groep Franse studenten. Die verspreidden in juni 2000 een petitie op het internet waarin ze de bestaande economiecursussen zwaar bekritiseerden en opriepen tot een ander economieonderwijs. De groep vond (en vindt) dat de economiecursussen ver van de werkelijkheid af staan, wiskundige modellen als een doel op zich gebruiken in plaats van als een middel, en absoluut niet pluralistisch zijn. De studenten ervaren de huidige economie als 'autistisch' – losgekoppeld van de werkelijkheid en gericht op zichzelf. "We willen een pluralisme van benaderingen, dat aangepast is aan de onzekerheden die kenmerkend zijn voor de meeste grote vragen van onze tijd zoals werkloosheid, ongelijkheid, de plaats van de geldmarkten, vrijhandel, globalisering en economische ontwikkeling." De studenten wilden, kortom, een 'post-autistische economie'. Het moet zijn dat die oproep aan een nood beantwoordde – in Frankrijk en elders – want vrij snel ontstond er zoiets als een beweging. Le Monde gaf de studentenpetitie aandacht en er ontstond een heus publiek debat. Waarna de Franse minister van Onderwijs Jack Lang het probleem liet onderzoeken door een commissie onder leiding van de befaamde economist Jean-Paul Fitoussi. Nog geen jaar later erkende de commissie de problemen en deed ze voorstellen voor een meer pluralistisch economieonderwijs. Ook de Angelsaksische wereld veerde op. In september 2000 al werd vanuit Engeland een elektronische Post-autistic Economics Newsletter gestart. Het tweede nummer had al lezers in 36 landen ; tegenwoordig heeft de Post-Autistic Economic Review 5.000 (niet-betalende) abonnees in honderd landen. Een tegenreactie vanuit de neoklassieke hoek kon de beweging niet stilleggen. Integendeel: 200 Franse academische economisten ondertekenden de studentenpetitie en in november 2000 werd een webstek gestart (www.paecon.net). Begin 2001 ontmoette James Galbraith – zoon van – de Franse leiders van de post-autistische economisten in Parijs, een teken dat er een wereldwijde beweging groeide met vertakkingen in alle continenten. In juni 2001 vertrok een petitie van een groep Cambridge-studenten, die ondertussen tegen de 600 handtekeningen verzamelde, en in augustus 2001 schreven economisten in Kansas City een open brief die 300 collega's overtuigde. Altijd komen dezelfde verzuchtingen terug: sluit de economie niet op in een vakje maar verbindt ze met de andere sociale disciplines, plaats ze in een historisch-filosofisch kader en richt haar op de huidige werelduitdagingen. Tot nu toe hebben drie economisten die in België werken de Cambridge-petitie ondertekend. Postdoctoraal onderzoeker aan de universiteit van Antwerpen, Bert Mosselmans, is een van hen. "Ik verzet me tegen de eenzijdigheid die nu heerst: alles wat niet neoklassiek is of econometrisch, wordt gemarginaliseerd. Vakken als geschiedenis van het economische denken komen in de verdrukking. Relativering van de eigen modellen komt minder aan bod." Mosselmans ziet daar niet meteen een politieke bedoeling achter: "Het is een zichzelf versterkend fenomeen: economisten verrichten het soort kwantitatief en mainstream onderzoek waarmee ze in de toptijdschriften aan bod kunnen komen. Als dat dan lukt, gaan ze verder op die weg." Professor Robert Scott Gassler, die aan de Vrije Universiteit Brussel doceert en de Cambridge-petitie ook heeft ondertekend, ziet wel een duidelijke politieke lading: "De neoklassieke economie vertrekt van basisstellingen die eng en onrealistisch zijn. Zoals dat een rationeel mens automatisch egocentrisch is, en niet bekommerd om de gemeenschap of de anderen. Dat leert men de studenten maar dat klopt gewoon niet. In die zin heeft de mainstream economie een ideologische inhoud. Het is duidelijk: een bepaald soort rechtse visie heeft de hele branche overgenomen." Voor Gassler is de opkomst van het post-autisme dan ook een reactie tegen het neoliberalisme en staat het positief tegenover het andersglobalisme. De post-autisten geloven dat de economie sinds de jaren dertig nooit meer zo'n druk tot verandering heeft gekend. Gassler is ook die mening toegedaan: "Er waren in het verleden nog reacties op het neoklassieke model maar nu komen er verschillende stromingen samen – post-keynesianen, institutionalisten, feministische economisten – en dat maakt deze tegenstroom sterker." Een bedelares in New York. De huidige economie heeft te weinig oog voor het ongelijkheidsprobleem in de wereld, vinden de post-autisten. Foto Teun Voeten